Oude emoties, nare denkpatronen of een bepaalde frustratie: ieder mens heeft wel iets meegemaakt waarmee hij of zij worstelt of wat een gevoelig punt is. Of zoals dat soms wordt gezegd: 'iedereen heeft wel een rugzakje'. Maar is dit wel zo onschuldig als het lijkt of kan dit ook angstaanjagend of doodeng zijn?
Bij meditatie is het een veelvoorkomend onderwerp: de uitdaging om ervoor te kiezen ergens te gaan zitten en voor langere periode geen afleiding te hebben. Een wetenschappelijk experiment uit 2014 laat deze worsteling haarscherp zien. Voor dit onderzoek werden mensen gedurende 15 minuten in een ruimte gebracht waarbij geen enkele prikkel aanwezig was. Het enige wat de deelnemers konden doen was op een stoel zitten. En er was één andere optie: men kon ook op een knop drukken met een elektrische schok als gevolg. En wat bleek? 67 procent van de mannen en 25 procent van de vrouwen koos ervoor om tijdens dit kwartier (meerdere keren) op de knop te drukken!
Ofwel, een groot deel van de mensen verkiest blijkbaar pijn boven de confrontatie van de eigen geest. Dat klinkt best heftig, nietwaar? Maar eigenlijk is deze uitkomst helemaal niet zo verrassend. In onze moderne maatschappij worden wij allemaal continue geconfronteerd met (gelukkig minder pijnlijke) prikkels. Om maar een paar voorbeelden te noemen: de mobiele telefoon, computer, social media, Netflix, werk, afspraken met vrienden, Whatsapp, televisie, uitzending gemist, muziek, to-do lijstjes, het huishouden en ga zo maar door...
Kunnen wij eigenlijk nog wel niets-doen? Hoe lang zijn wij nog in staat ons te vervelen? Hoe lang duurt het bijvoorbeeld bij jou voordat je de telefoon in de trein pakt? Het zijn interessante dingen om over na te denken, maar vooral ook heel belangrijk. Want met al die externe prikkels lijken wij steeds verder van onze binnenwereld te zijn verwijderd. Er is letterlijk en figuurlijk gewoon geen tijd meer voor... En hé! Is dat niet wat wij tegenwoordig veel om ons heen horen? Heb jij bijvoorbeeld één van de onderstaande antwoorden weleens gegeven op de vraag hoe het met je gaat:
'Ja het gaat goed, lekker druk'
'Prima, al voel ik mij wel opgejaagd'
'Het gaat oké, maar ik heb wel behoefte aan vakantie...'
'Ik ben moe. Ik moet vanavond echt een keer op tijd naar bed!'
'Het is lang geleden dat ik een moment voor mijzelf had'
'Wat gaat de tijd snel! Het is alweer zomer...'
'Meditatie? Daar heb ik geen tijd voor nu...'
Het mag duidelijk zijn: we hebben het druk. En dat terwijl op momenten dat je juist 'niets doet' er ruimte kan ontstaan voor reflectie, creativiteit en verwerking. Misschien komen oude herinneringen naar boven óf kom je tot een bepaald inzicht. Hoe dan ook: stilte is nodig om in balans te blijven. Hoe paradoxaal ook, doorrennen is op een bepaalde manier té comfortabel geworden. Maar door te blijven rennen ontnemen wij onszelf de mogelijkheid naar onze behoeften te luisteren, de dingen te doen die wij echt willen doen of om onopgeloste problemen tijd en aandacht te geven.
Ik worstel hier zelf ook nog mee. Ik zeg geloof ik best vaak tegen vrienden dat ik het druk heb, teveel taken moet doen of het overzicht kwijt ben. Vooral 's ochtends ervaar ik een sterke drang om productief te zijn. Deze drang is zo sterk dat dit vrijwel automatisch (onbewust) gaat. Het opmerken van dit gedrag en het kiezen voor de vertraging is elke dag weer een grote uitdaging. En als ik dan 's avonds bijvoorbeeld een drankje drink met een vriendin hoor ik mij alweer zeggen: 'ik voel mij uitgeblust, wat was het weer hollen...' Misschien ben ik soms ook wel gewoon bang voor mijn eigen geest of heb ik gewoon geen zin om verrast te worden door wat ik mogelijk kan ervaren tijdens de stilte.
En... is dit misschien niet de belangrijkste oorzaak van de overspannenheid in onze samenleving...?